Yeme Bozuklukları
İnsanlar olarak yemekle olan ilişkimiz karmaşık bir hal alabilir. Bazıları için yemek yemek, daha mutlu ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için ihtiyaç duydukları besinleri almanın bir yoludur. Ancak diğerleri için yemek olumsuz duygularla başa çıkmak için bir mekanizma olarak kullanılabilir. İkinci kategoridekiler, genellikle yemeğin yaşamlarında oynadığı bu uygunsuz rolle mücadele içine girebilir, kendilerini yeme bozukluğu ve yaşamı daha zor hale getirebilen diğer bozukluklarla uğraşırken bulabilirler. Ancak burada umut vaat eden şey, bu durumun böyle ilerlemek zorunda olmadığıdır; yeme bozukluğunuzun hayatınızı ve sizi kontrol etmesine engel olabilirsiniz. Doğru bir yardımla, yiyecekle olan ilişkinizi düzeltebilir ve rahatsızlığınızın altında yatan nedenleri öğrenerek semptomlarınızı yönetebilirsiniz.
Yeme bozukluğunuz olduğunu düşünüyorsanız ve iyileşme yolculuğunuza nasıl başlayabileceğinizi merak ediyorsanız, burada size yeme bozuklukları ve bir sonraki adımınızın ne olabileceği hakkında yol gösterici bilgiler vereceğiz.
Yeme bozuklukları, ağır fiziksel semptomları ve sonuçları olan, insan yaşamını tehdit eden, ciddi bir rahatsızlık olmasının yanı sıra elbette tedavi edilebilirlerdir. Çok çeşitli yaştan, cinsiyetten, dinden, sınıftan ve etnik kökenden insanı etkiler. Yeme bozukluğunun pek çok alt türü vardır. Bunlardan biriyle mücadele ediyorsanız, riski altında olduğunuzu düşünüyorsanız veya yeme bozukluğu olan birini tanıyorsanız, bu rahatsızlıklar hakkında bilgi edinmek önemlidir. Semptomlarınız birden fazla alt alana işaret ediyor olabilir. Farklı yeme bozukluğu türlerini okuyup ihtiyaç duyduğunuz yardımı alabilmeniz için neyle mücadele ettiğiniz hakkında bilgi edinmeniz oldukça elzemdir. Fakat en başta da bahsettiğimiz gibi yeme bozukluklarının sonuçları zarar verici olabileceğinden ötürü bir ruh sağlığı uzmanıyla beraber disiplinler arası bir çalışma yürütmeniz çok daha yararlıdır.
Anoreksiya Nervoza
İlk bahsetmek istediğimiz rahatsızlık olan anoreksiya nervoza, kilo kaybı ile ilgili aşırı bir saplantı ile karakterize edilen ve bu bozuklukla uğraşanların kilolarını düşük tutmak üzere tasarladıkları sağlıklarını ve yaşamlarının diğer alanlarını tehdit edici davranışlarda bulunmalarına neden olacan bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya nervozada görülen belirtilerden birkaçı şu şekilde sıralanabilir: aşırı kilo alma ve “şişman” olma korkusu, gün içerisinde alınan kalori miktarını sınırlandırmak, genellikle çok az yemek yemek veya hiç yememek, aşırı kilo kaybı, yiyecekleri saklamak veya istiflemek, aşırı derecede egzersiz, kadınlarda adet dönemi görülmemesi, güçsüz kemik yapısını tetikleyen kalsiyum kaybı, kırılgan saç telleri ve tırnaklar, kabızlık, kas kaybı, düşük vücut ısısı. Bu rahatsızlığın iki farklı tipi vardır. Birincisi kısıtlayıcı tip ikincisi ise tıkınırcasına yeme/kusma tipidir.
İlki yiyecek alımını kısıtlama ile karakterize edilirken ikincisinde ise bununla beraber zaman zaman gelen yeme atakları ve ardından bu yiyecekleri vücutlarından atmak için yapılan kusma, laksatif kullanımı gibi davranışların eşlik ettiğini görürüz. Genellikle aklımıza bu rahatsızlığa sahip olan kişilerin çok zayıf olacağı fikri gelse de atipik anoreksiya nervozada diğer kriterler karşılanırken kişinin kilosu ortalama veya ortalamanın üstünde olabilir.
Anoreksiya nervoza hastaları genellikle mükemmelliyetçi ve azimli bir kişilik yapısına sahip olurlar. Bu kişiler bebeklik ve çocukluk döneminde yanlış beslenme davranışlarına maruz kalmış olabilirler. Ayrıca depresif, boyun eğici, utangaç ve obsesif kompülsif kişilik bozukluğuna sahip gençlerde hastalığın görülme sıklığı daha fazladır. Cinsel istismar geçmişi bulunan, ebeveynleri ile arasındaki sevgi bağı düşük olan kadınlarda da yine anoreksiya nevroza görülme riski diğerlerine göre daha yüksektir.
Bulimia Nervoza
Bulimia hastaları anoreksiya nervozada görülen bazı semptomları paylaşıyor olsa da ikisi arasındaki en büyük fark, bulimia nervoza hastalarının her zaman kilolu olmadığıdır. Bunun yanı sıra blumina nevroza kalori kısıtlamasından ziyade aşırı yiyecek tüketimi ve kusma döngüsü ile karakterize edilir. Kişinin ağırlığı, zayıf ve fazla kilolu arasında değişebilir. Bulimia nervoza bazı belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür: fazla miktarda yiyecek tüketip sonrasında aldıkları kalorilerden kurtulmak için kusmak, ruh hali değişimleri, gizli davranışlar, sosyal olarak geri çekilme veya izole olma, müshil kullanmak veya egzersiz yapmak, bağırsak sorunları, diş çürüğü ve kaybı, şişmiş tükürük bezleri, dehidrasyon.
Bulimia Nervoza’yı tek bir neden ile açıklamak mümkün değildir. Çevresel faktörler; aile etkileri, travmatik deneyimler, sosyal tutumlar gibi, genetik, vücudunun görünümüne dair kişideki memnuniyetsizlik, nörokimyasal ve gelişimsel faktörler bu rahatsızlığın gelişmesine katkıda bulunabilir.
Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu
Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu, kişinin oldukça seçici ve kısıtlayıcı gıda alımı sebebiyle yetersiz beslenme ile karakterize edilen yeme bozukluğudur. Bu kişilerde yemek yemeye duyulan ilgi eksikliği, bazı yiyeceklerle ilgili yaşanan duyusal sorunlar veya bazı yiyecekleri yeme korkusu gözlemlenebilir. En sık çocuklarda görülür, ancak yetişkinlik yıllarında da devam edebilir ve her yaşta ortaya çıkabilir. Bu rahatsızlık nedeniyle vücudun gereksinim duyduğu enerji ve besin ihtiyaçlarının karşılanamaması büyüme geriliği, kardiyovasküler sorunlar, yorgunluk gibi ciddi tıbbi sonuçlara neden olabilir. Biyolojik yatkınlık (aşırı duyarlılık gibi) yeme ile ilgili bir travma (örneğin yemeğin boğazına kaçması gibi) ile birleşip kişide yemek yeme ile ilgili olumsuz beklentilere, kısıtlamalara ve farklı yiyecekler denemekten kaçınmasına neden olabiliyor.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, haftada en az bir kere meydana gelen ve üç ay veya daha uzun süren tekrarlayan tıkınırcasına yeme atakları ile karakterize edilir. Bulimia nervoza hastaları tıkınırcasına yedikleri yiyeceklerden kurtulmaya çalışırken, bu bozukluğa sahip olanlar ise yiyeceklerden kurtulmaya çalışmadan tekrar tekrar yeme atakları yaşarlar. Bu ataklar, kontrol edememe veya durduramama hissi ile birlikte ortaya çıkar. Bu tür bir yeme bozukluğu diyabet ve hipertansiyon gibi aşırı kilo alımının tetiklediği çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir. Yeme bozukluğunun bazı belirtileri şu şekilde sıralanabilir: Genellikle normalden daha hızlı yemek yeme, fiziksel rahatsızlığa neden olana kadar çok miktarda yemek yemek, aç hissetmemeye rağmen çok miktarda yemek yemek, yeme alışkanlıklarından utanç duymak ve bunları gizleme, tıkınırcasına yeme davranışından sonra kötü hissetmek.
Yeme bozukluklarının başka biçimleri de vardır ve bunların hepsi ciddi sonuçları olan rahatsızlıklardır. İstikrarlı bir destek sistemi ve tedavi planı ile yeme bozukluğundan kurtulmak mümkündür. Bir yeme bozukluğu ile mücadele ediyorsanız ruh sağlığı uzmanına danışarak yatarak ya da ayakta tedavi görmeniz çok önemlidir.